Phương pháp Steiner cũng là một trong những triết lý giáo dục hiện đại phổ biến và nổi tiếng trên thế giới về việc giáo dục trẻ em. Phương pháp này nổi bật với việc chú trọng trong vấn đề phát triển trí não, tăng cường khả năng tư duy, sáng tạo và nuôi dưỡng sở thích của trẻ giúp trẻ phát huy tối đa khả năng tìm tòi, sáng tạo của bản thân hiện nay phương pháp này được áp dụng khá rộng rãi tại Việt Nam.

Vậy ưu nhược điểm, đặc trưng và nội dung chi tiết của phương pháp này ra sao? Cùng Casa dei Bambini tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Xem Nhanh

1. Phương pháp Steiner là gì?

Phương pháp Steiner là phương pháp giáo dục hiện đại dành cho trẻ mầm non được hình thành và phát triển bởi Rudolf Steiner Joseph Lorenz – một nhà triết gia người Áo, nhà tư tưởng xã hội, kiến trúc sư.

Với phương pháp Steiner, giáo dục trẻ em không đơn thuần là các kiến thức trên sách vở hay tiếp thu tri thức một cách thụ động mà là hành trình nuôi dưỡng một con người toàn diện qua ba khía cạnh cốt lõi:

Tư duy
Cảm xúc
Ý chí hành động

Mục tiêu cuối cùng của phương pháp giáo dục sớm Steiner không phải là tạo ra những đứa trẻ biết đọc, biết viết sớm mà là nuôi dưỡng nên tâm hồn phong phú, có khả năng tự học hỏi, tự định hướng cho bản thân.

Trong những năm đầu đời, phương pháp sẽ giúp các trẻ nhỏ có thể học tập, vui chơi và tiếp thu kiến thức thông qua việc có một môi trường lý tưởng mà trẻ có thể khám phá thế giới xung quanh bằng hành động thực tiễn, trò chơi một cách vô thức.

Mục tiêu cuối cùng của phương pháp giáo dục Steiner là giúp trẻ có những cảm giác và trải nghiệm tốt đẹp với môi trường tự nhiên và thế giới xung quanh.

Đồng thời phương pháp Steiner sẽ giúp trẻ phát triển khả năng tự giác học, niềm yêu thích với việc tìm hiểu tri thức mới cũng như trang bị những kỹ năng xã hội thiết yếu.

2. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp Steiner

Dù mang lại nhiều lợi ích đáng kể tới sự phát triển của các bé vậy nhưng phương pháp Steiner vẫn có một vài nhược điểm bên cạnh những ưu thế mà cách giáo dục này mang lại.

2.1. Ưu điểm

Phương pháp này sẽ nuôi dưỡng sở thích và đam mê và khuyến khích trẻ tự do khám phá và theo đuổi những gì mình yêu thích, giúp trẻ phát huy hết tiềm năng của bản thân và trở nên tự tin hơn trong quá trình trưởng thành.

Steiner kết hợp giữa học trong sách vở và học tập qua trải nghiệm thực tế nhờ vậy mà trẻ học hỏi một cách tự nhiên và sâu sắc thông qua các hoạt động thực tế như nhận biết các đồ vật xung quanh, làm vật dụng thủ công, chăm sóc cây cối, nấu ăn và kể chuyện,…

Môi trường học tập được thiết kế gần gũi, khuyến khích trẻ tiếp xúc với thiên nhiên để phát triển toàn diện.

Ngoài ra còn có sự khuyến khích sáng tạo, thỏa sức nghiên cứu và tìm tòi trong một không gian gần gũi, an toàn và giàu màu sắc.

Bên cạnh đó các kỹ năng xã hội và cảm xúc của trẻ cũng được rèn dũa ngay từ khi còn nhỏ khi được học cách hợp tác và giao tiếp thông qua hoạt động tập thể với bạn bè để trẻ học cách lắng nghe, thấu cảm, giải quyết xung đột và làm việc nhóm.

Trẻ sẽ được học về lòng dũng cảm, sự sẻ chia và cách cư xử với các mối quan hệ xung quanh thông qua các câu chuyện được nghe và tương tác hàng ngày trong môi trường mầm non thân thiện.

Lớp học không có cuộc thi đua hay bảng xếp hạng thành tích, giúp trẻ cảm thấy thoải mái và không bị áp lực, được tự do phát triển đúng với khả năng của bản thân.

2.2. Nhược điểm

Steiner không giống phương pháp học truyền thống, phụ huynh không thể phó mặc cho nhà trường mà cần có sự tin tưởng, thấu hiểu và hợp tác từ gia đình để trẻ có thể phát triển một cách tốt nhất.

Ngoài ra còn một trở ngại khác đó là việc có một bộ phận các trường hay các giáo viên chưa có sự thấu hiểu về phương pháp giáo dục này dẫn đến sự truyền tải sai lệch làm ảnh hưởng đến quá trình học hỏi của trẻ.

Phương pháp Steiner không đề cao việc nhồi nhét kiến thức một cách thụ động mà có sự kết hợp giữa việc vừa học vừa chơi, để trẻ chủ động học hỏi và phát triển theo đúng khả năng.

Điều này có thể khiến phụ huynh thấy lo lắng khi con em mình sẽ không theo kịp với những đứa trẻ khác.

Khi đã quen với môi trường giáo dục của phương pháp Steiner ở mầm non đến khi tiếp xúc với môi trường tiểu học trẻ sẽ gặp phải khó khăn khi không thể hòa nhập.

3. Những đặc trưng riêng của phương pháp Steiner

Một vài đặc trưng của phương pháp giáo dục Steiner gồ có:

3.1. Môi trường học gần gũi với thiên nhiên

Giai đoạn đầu đời là khoảng thời gian tốt nhất để trẻ phát triển, với phương pháp Steiner trẻ được chú tâm để tìm tòi và tìm hiểu thế giới xung quanh để nâng cao nhận thức.

Nhà trường và gia đình cần có sự phối hợp nên tạo cho trẻ môi trường lý tưởng nhất để hoạt động vui chơi tăng trí tưởng tượng giúp trẻ có thêm hiểu biết về thiên nhiên, kích thích não bộ phát triển.

Trong các lớp học sẽ sử dụng vật liệu tự nhiên gỗ, len, vải, sáp ong,… trong các hoạt động thủ công để giúp trẻ có thể trải nghiệm và tiếp xúc trực tiếp với vật liệu tự nhiên.

Ngoài ra trẻ được khuyến khích tham gia chăm sóc cây, vui chơi ngoài trời, kết nối với thiên nhiên thông qua hoạt động học tập trên sách vở và cả ngoài thực tế để các em có thể nhận biết và tìm hiểu về các loài cây cỏ khác nhau.

3.2. Trẻ học thông qua trải nghiệm và nghệ thuật

Các hoạt động trải nghiệm và nghệ thuật được giảng dạy trong chương trình giáo dục sẽ giúp trẻ hình thành kỹ năng tư duy, con mắt nghệ thuật và khả năng xử lý vấn đề.

Thông qua các hoạt động hàng ngày như vẽ tranh, ca hát, nhảy múa, khám phá thiên nhiên sẽ giúp trẻ hình thành kiến thức và những trải nghiệm mới mẻ về môi trường xung quanh.

Trẻ học qua chơi, quan sát, làm thủ công, ca hát, vẽ, kể chuyện, thay vì học lý thuyết sớm. Trong khi học nghệ thuật được lồng ghép trong mọi hoạt động học tập để kích thích sáng tạo, cảm xúc và nuôi dưỡng khả năng thẩm mỹ.

3.3. Giúp trẻ phát huy khả năng sáng tạo

Dụng cụ và đồ chơi trong lớp học theo phương pháp Steiner được thiết kế riêng để phù hợp với các bài học. Nhờ những giáo tự sáng chế độc đáo sẽ giúp trẻ phát huy tối đa tính sáng tạo trong khi học.

Trẻ được học cách tìm tòi, sử dụng các vật liệu tái chế như bìa carton, que gỗ, lego,… để được tự do tạo hình, sáng chế và sáng tạo. Đây là cách tối để rèn luyện trí tuệ cũng như khả năng nghệ thuật, thủ công cho trẻ.

Bên cạnh đó nó còn giúp trẻ nhận biết được đa dạng các chất liệu và còn nuôi dưỡng niềm yêu thích trong trẻ ngay từ khi còn nhỏ.

3.4. Tôn trọng nhịp điệu phát triển của trẻ

Giáo dục được chia theo từng giai đoạn phát triển và ở mỗi giai đoạn trẻ sẽ được học theo cách phù hợp với tâm sinh lý phát triển của bản thân.

Với phương pháp Steiner, việc phát triển đúng nhịp điệu của bản thân rất được đề cao nhằm tạo nên môi trường tốt để trẻ phát triển.

Chính vì vậy các bậc phụ huynh không nên quá thúc ép trẻ trong việc học. Hãy đảm bảo mọi chuyện diễn ra hàng ngày thật từ tốn, nhẹ nhàng để sự phát triển của trẻ diễn ra đúng theo quy trình.

Để trẻ được phát triển một cách tự nhiên nhất, một môi trường chân thật và nhẹ nhàng là điều cần có. Các giáo viên cần có sự gần gũi, cùng trẻ tham gia các hoạt động vui chơi thường ngày.

3.5. Giáo viên là người dẫn dắt trẻ

Khác với phương pháp giáo dục truyền thống, nơi giáo viên là trung tâm của lớp học và là người truyền tải kiến thức.

Phương pháp giáo dục Steiner đề cao sự tự học hỏi và tìm tòi của trẻ, bởi vậy mà giáo viên sẽ chỉ đóng vai trò hỗ trợ và dẫn dắt các em.

Giáo viên đóng vai trò là người truyền cảm hứng, tạo môi trường học tập an toàn, gần gũi cũng như giúp đỡ các em đến gần hơi với kiến thức trong quá trình tự khám phá của các em.

Họ có sự quan sát, thấu hiểu từng cá nhân và hướng dẫn bằng tình thương, không áp đặt thành tích hay kiến thức rập khuôn mà luôn đề cao sự phát triển đúng nhịp điệu của trẻ.

4. Phương pháp giáo dục Steiner và Montessori có giống nhau không?

Phương pháp Steiner và Montessori đều là những phương pháp giáo dục trẻ em rất nổi tiếng và được nhiều trường áp dụng hiện nay. Tuy có một vài điểm tương đồng vậy nhưng vẫn tồn tại những khác biệt nhất định.

Vậy sự giống và khác nhau giữa hai phương pháp giáo dục này ra sao? Cùng theo dõi phân tích dưới đây.

Phương pháp giáo dục	Montessori	Steiner
Giống nhau	Tôn trọng nhu cầu, khả năng phát triển tự nhiên của học sinh Khuyến khích trẻ học tập bằng cách quan sát, thực hành và khám phá xung quanh Chú trọng phát triển toàn diện trí tuệ, cảm xúc, kỹ năng xã hội và kỹ năng sống Giáo viên là người hỗ trợ, hướng dẫn thay vì áp đặt lên học sinh Sự phát triển của trẻ được đánh giá trên tiến bộ cá nhân thay vì điểm số
Khác nhau	Triết lý giáo dục giúp trẻ học qua trải nghiệm cá nhân Phương pháp học trẻ tự chọn hoạt động, được học cá nhân, giáo cụ Montessori được thiết kế chuẩn Giáo viên là người quan sát giúp trẻ tự học, hỗ trợ cá nhân hóa lộ trình học Hình thức học độc lập Kết quả của trẻ được đánh giá qua sự tiến bộ trong quá trình học, không có sự so sánh Mục tiêu chính phát triển tính tự lập, kỷ luật, tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề Độ tuổi giáo dục phổ biến 0-12 tuổi	Triết lý giáo dục giáo dục toàn diện, nuôi dưỡng tâm hồn, trí tưởng tượng và nghệ thuật Phương pháp học qua kể chuyện, nghệ thuật, thủ công, âm nhạc, ít dùng giáo cụ Giáo viên là người truyền cảm hứng, kể chuyện Hình thức học nhóm, nhiều hoạt động nghệ thuật Kết quả học tập của trẻ được đánh giá dựa trên sản phẩm nghệ thuật và thái độ học tập Mục tiêu phát triển sự sáng tạo, trí tưởng tượng, bồi dưỡng giá trị nhân văn Độ tuổi giáo dục phổ biến 3-12 tuổi

5. Một số câu hỏi liên quan đến phương pháp giáo dục Steiner

Những câu hỏi, thắc mắc xoay quanh phương pháp giáo dục Steiner phổ biến có thể nhắc tới:

5.1. Trường học Steiner nào chất lượng?

Các trường Steiner tuy nhiều nhưng không phải ngôi trường nào cũng uy tín để cho con em theo học. Phụ huynh có thể tham khảo một số ngôi trường dạy theo phương pháp Steiner chất lượng sau:

5.1.1. Trường Tre xanh Steiner

Trường được thành lập vào năm 2015, tọa lạc tại 17 đường 12, An Phú, Quận 2, TP.HCM. Trường áp dụng triết lý giáo dục Steiner với sự nhấn mạnh vào việc phát triển tự nhiên của trẻ.

Đặc biệt ngôi trường này chú trọng vào các hoạt động mang tính chơi tự do, sáng tạo, hạn chế sử dụng công nghệ, và chú trọng nhịp điệu & nề nếp sinh hoạt.

Tre Xanh Steiner được công nhận theo chuẩn quốc tế cho giáo dục mầm non Steiner.

Đội ngũ giáo viên của trường rất chất lượng và giàu kinh nghiệm được dẫn dắt bởi bà Lê Thị Ngọc Sương người có kinh nghiệm 10 năm giảng dạy và 40 năm làm việc với phương pháp giáo dục Steiner.

5.1.2. Trường mầm non Sunflower Steiner

Năm thành lập vào năm 2016, địa chỉ của trường là Helio Center, đường 2/9, Phường Hòa Cường Bắc, Quận Hải Châu, Đà Nẵng.

Trường mầm non này là một trong những ngôi trường nổi tiếng tại Đà Nẵng với môi trường học tập gần gũi thiên sử dụng vật liệu tự nhiên cho đồ chơi, học cụ làm từ gỗ, len, lụa, vải tự nhiên,…

Trường có sân ngoài trời rộng rãi, nhiều cây xanh và được thiết kế theo phong cách thiên nhiên, giúp trẻ được vui chơi tự do và kết nối với thiên nhiên và khám phá mọi thứ xung quanh một cách thoải mái và tự do.

Môi trường của mầm non Sunflower rất thân thiện, nhịp sinh hoạt ổn định theo phương pháp Steiner với các lễ hội theo mùa hoạt động quanh năm.

Trường sở hữu đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm nuôi dạy trẻ mầm non. Giáo viên tại trường có bằng chuyên ngành sư phạm mầm non và được đào tạo chuyên biệt về phương pháp giáo dục Steiner.

Trường cũng là thành viên của Hiệp hội Steiner Việt Nam và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế Steiner trong quá trình giảng dạy.

Trường mầm non Sunflower Steiner được ghi nhận là trường chuẩn quốc tế theo tiêu chuẩn đối với giáo dục mầm non Steiner.

5.1.3. Trường mầm non Koi Steiner

Koi Steiner được thành lập từ năm 2015 địa chỉ tại số 26, ngõ 6 Trần Quốc Hoàn, Quận Cầu Giấy, Hà Nội. Đây là trường mầm non đầu tiên tại Hà Nội theo mô hình Steiner được gắn kết với Hiệp hội quốc tế Steiner mầm non.

Trường nổi bật với không gian lớp học ấm áp, môi trường nhiều cây xanh, gần gũi với thiên nhiên cây cỏ. Chương trình học cho trẻ mầm non tại trường là sự kết hợp nghệ thuật như vẽ, thủ công,… và hoạt động trải nghiệm với thiên nhiên hoặc khuôn viên ngoài trời.

Các hoạt động trong lớp học thường sẽ sử dụng nguyên liệu thiên nhiên, nhấn mạnh cách giáo dục không thưởng, không phạt để trẻ phát triển tự nhiên không áp lực.

Trường được hỗ trợ và gắn kết với Hiệp hội Quốc tế về Giáo dục mầm non Steiner. Nhờ lợi thế ấy mà các giảng viên Steiner thuộc Hiệp hội liên tục giám sát và tư vấn chương trình giáo dục, thường xuyên có mặt tại trường để huấn luyện giáo viên.

Ngoài ra trường cũng có đội ngũ giảng viên với nhiều kinh nghiệm đứng lớp cũng như sự tận tâm, tận tình giảng dạy và sự yêu quý các em nhỏ.

5.2. Có những bộ sách hay nào về phương pháp giáo dục Steiner?

Đọc sách là một phương pháp tốt để hiểu thêm về phương pháp giáo dục Steiner. Một vài bộ sách nổi tiếng về phương pháp giáo dục này có thể nhắc đến:

Sách của Rudolf Steiner như Foundations of Human Experience nói về nền tảng trải nghiệm và các bài giảng gốc về phương pháp giáo dục Steiner.
Waldorf Education-A Family Guide, cuốn sách này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách áp dụng phương pháp Steiner cho phụ huynh để có thể áp dụng phương pháp này ở nhà.
Healing Stories sẽ tập trung vào cách sử dụng truyện kể để hỗ trợ sự phát triển của trẻ.
Teaching as a Lively Art là một cuốn sách nổi bật dành cho giáo viên với nội dung chủ yếu là đưa ra các phương pháp thực hành và triết lý về việc dạy học theo phương pháp Steiner.

5.3. Cách áp dụng phương pháp giáo dục Steiner cho trẻ nhỏ như thế nào?

Để áp dụng phương pháp giáo dục Steiner cho trẻ nhỏ cần tạo dựng nhịp điệu ổn định cho gia đình, đơn giản hóa không gian sống và đồ chơi bằng các vật liệu tự nhiên, ưu tiên các hoạt động thực tế lặp đi lặp lại, và tăng cường kết nối với thiên nhiên.

Ở giai đoạn còn nhỏ là lúc trẻ bắt đầu có sự nhận thức về thế giới và hình thành tư duy non nớt. Vì vậy đây chính thời gian vàng để trẻ tiếp xúc với thế giới xung quanh để tạo nên nền tảng vững chắc để trẻ có thể phát huy tối đa tính sáng tạo của mình.

Lúc này các đồ chơi và học cụ như khúc gỗ, miếng nhựa ghép hình, những vỏ sò, vỏ ốc, trái cây khô từ thiên nhiên,… sẽ giúp các em bắt đầu những trải nghiệm đầu đời bằng cách tiếp xúc, nhận biết và sử dụng để sáng tạo.

Tất cả những món đồ này giúp cho trẻ có thể thoải mái, tự do sáng tạo theo sở thích của bản thân.

Tạo nên môi trường học tập ấm áp và tự nhiên với các đồ vật trang trí mang gam màu ấm, tránh màu sắc sặc sỡ hoặc ánh sáng mạnh để tạo cảm giác an toàn và yên tĩnh.

Cố gắng duy trì nhịp sinh hoạt ổn định mỗi ngày như giờ ăn, ngủ, chơi cố định cho trẻ để tập làm quen và rèn luyện thói quen tốt và sự kỷ luật.

5.4. Có thể tự dạy con tại nhà theo phương pháp Steiner không?

Có thể tự dạy con tại nhà theo phương pháp Steiner bởi vì phương pháp Steiner không yêu cầu thiết bị hay học cụ quá phức tạp. Phụ huynh cũng có thể tự làm các học cụ tại nhà để cho trẻ học tập.

Quan trọng nhất hơn hết khi học tại nhà trẻ sẽ được học trong môi trường tự nhiên, ấm áp, để nuôi dưỡng trí tưởng tượng và cảm xúc của trẻ.

Phụ huynh có thể tạo môi trường học gần gũi với thiên nhiên để con bắt đầu tiếp xúc và làm quen bằng cách dùng đồ chơi và học cụ từ vật liệu tự nhiên như gỗ.

Nên cố gắng để con tránh tiếp xúc với các thiết bị điện tử như điện thoại hay TV mà thay vào đó phụ huynh có thể cùng con tham gia các hoạt động như vẽ, lắp ghép lego hoặc làm đồ vật thủ công,… để giúp con phát triển sự sáng tạo, tự tìm tòi và khám phá bản thân.

Gia đình nên có những hoạt động để nuôi dưỡng tâm hồn và cảm xúc qua nghệ thuật như kể chuyện cổ tích, hát ru,…

Với lợi ích to lớn mà phương pháp giáo giáo dục Steiner mang lại cho trẻ em phương pháp này xứng đáng được áp dụng rộng rãi hơn nữa. Không chỉ giáo dục cho trẻ về thế giới xung quanh, cho trẻ được phép cảm nhận và tự thân trải nghiệm. Mà phương pháp này còn rèn cho bé cách suy nghĩ logic, khả năng sáng tạo và nuôi dưỡng niềm đam mê tìm tòi, học hỏi cho trẻ em.

Nếu còn có thắc mắc về phương pháp giáo dục Steiner hay có mong muốn gửi gắm con em đến với môi trường học tập lịch sự, thân thiện phụ huynh có thể liên hệ với Casa dei Bambini để nhận được sự tư vấn chi tiết nhất.