Trong những năm gần đây, phương pháp HighScope đang dần trở thành xu hướng giáo dục được nhiều trường mầm non trên thế giới quan tâm và áp dụng, trong đó có Việt Nam. HighScope đặt trẻ ở vị trí trung tâm của quá trình học tập, khuyến khích trẻ tự khám phá, trải nghiệm và phát triển tư duy thông qua hoạt động hằng ngày.
Vậy phương pháp HighScope là gì? Có đặc điểm như thế nào? Bài viết này của Casa dei Bambini sẽ giải đáp chi tiết những câu hỏi trên.
1. Phương pháp HighScope là gì?
HighScope là một phương pháp được xây dựng dựa trên hơn 50 năm nghiên cứu về sự phát triển của trẻ và đã được kiểm chứng hiệu quả thông qua đánh giá trực tiếp.
Phương pháp này được áp dụng rộng rãi tại Mỹ và nhiều quốc gia châu Âu. Nó được xây dựng dựa trên các nghiên cứu và học thuyết phát triển nhận thức của hai nhà tâm lý học nổi tiếng Jean Piaget và John Dewey. Phương pháp nhấn mạnh vai trò chủ động của trẻ trong quá trình học tập.
Trong các lớp học theo mô hình này, trẻ được khuyến khích tự lên kế hoạch, tự thực hiện và tự đánh giá hoạt động của mình. Cách tiếp cận này giúp trẻ phát triển khả năng tư duy độc lập, kỹ năng giải quyết vấn đề và sự tự tin trong học tập.
HighScope đã được Hiệp hội Quốc gia về Giáo dục Trẻ nhỏ của Mỹ (NAEYC) công nhận là chương trình đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.
2. Các lĩnh vực thuộc phương pháp giáo dục HighScope
Nội dung chương trình được tổ chức thành 8 lĩnh vực học tập cốt lõi, mô tả các trải nghiệm thiết yếu giúp trẻ phát triển những năng lực nền tảng trong giai đoạn đầu đời. Đây là những khái niệm và kỹ năng cơ bản mà trẻ nhỏ tự nhiên lặp lại và rèn luyện khi có cơ hội.
8 lĩnh vực học tập này bao gồm 58 chỉ số phát triển chủ chốt (KDI – Key Developmental Indicators), được liên kết với các tiêu chuẩn học tập sớm quốc gia và bang của Hoa Kỳ. Các lĩnh vực học tập chính bao gồm:
- Cách tiếp cận học tập (Approaches to Learning)
- Phát triển cảm xúc và xã hội (Social & Emotional Development)
- Phát triển thể chất và sức khỏe (Physical Development & Health)
- Ngôn ngữ, đọc viết và giao tiếp (Communication, Language & Literacy)
- Toán học (Mathematics)
- Nghệ thuật sáng tạo (Creative Arts)
- Khoa học và công nghệ (Science & Technology)
- Nghiên cứu xã hội (Social Studies)
3. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp học HighScope
Phương pháp HighScope là một trong những triết lý giáo dục mầm non hiện đại được áp dụng rộng rãi trên thế giới. Dựa trên nguyên tắc “học thông qua chơi” và “học chủ động”, Nó giúp trẻ phát triển toàn diện về nhận thức, kỹ năng xã hội, cảm xúc và thể chất.
Tuy nhiên, cũng như mọi phương pháp giáo dục khác, HighScope có cả những ưu điểm nổi bật và một số hạn chế nhất định trong quá trình áp dụng.
3.1. Ưu điểm của phương pháp HighScope
Điểm nổi bật đầu tiên của phương pháp HighScope là khuyến khích trẻ học tập một cách chủ động. Trẻ được tự do lựa chọn hoạt động, tự khám phá và trải nghiệm thế giới xung quanh trong một môi trường mở, an toàn và giàu tính gợi mở. Nhờ đó, trẻ không chỉ học kiến thức mà còn phát triển đồng đều các kỹ năng quan trọng như tư duy, giao tiếp, vận động và cảm xúc xã hội.
Một ưu điểm khác của phương pháp này là giúp trẻ hình thành sớm tinh thần tự lập và khả năng tư duy logic. Chu trình học tập đặc trưng Lên kế hoạch – Thực hiện – Ôn lại (plan-do-review) giúp trẻ học cách lập kế hoạch, thực hiện mục tiêu và nhìn nhận lại kết quả của mình.
Trong phương pháp HighScope, giáo viên đóng vai trò là người đồng hành chứ không phải người chỉ dẫn một chiều. Cách tiếp cận này giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng, được lắng nghe và tự tin thể hiện bản thân.
Phương pháp HighScope chú trọng đánh giá trẻ một cách khách quan và liên tục. Thay vì chấm điểm hay kiểm tra, giáo viên quan sát, ghi chép các hành vi, lời nói, phản ứng của trẻ trong quá trình học và chơi. Nhờ đó, giáo viên có thể nhận diện năng lực thật sự của từng trẻ, hiểu rõ điểm mạnh và điểm cần hỗ trợ, điều chỉnh kế hoạch giảng dạy phù hợp với từng cá nhân.
3.2. Nhược điểm của phương pháp HighScope
Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, HighScope cũng có một số hạn chế khi triển khai trong thực tế. Trước hết, phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải có trình độ chuyên môn cao, hiểu biết sâu về tâm lý lứa tuổi và kỹ năng quan sát, đánh giá khách quan.
Một thách thức khác là khó duy trì chất lượng khi lớp học có quá nhiều trẻ. Vì HighScope chú trọng đến việc hỗ trợ cá nhân, mỗi trẻ có kế hoạch và tiến độ phát triển riêng nên giáo viên cần thời gian quan sát và tương tác trực tiếp với từng em. Trong những lớp học đông, việc đảm bảo tất cả trẻ đều được tham gia tích cực sẽ gặp nhiều khó khăn.
4. Nội dung chương trình học theo phương pháp giáo dục mầm non HighScope
Việc học và phát triển trong 8 lĩnh vực trên được định hướng bởi 58 chỉ số phát triển chủ chốt (KDIs). Mỗi chỉ số mô tả một kỹ năng hoặc hành vi quan trọng, phản ánh tốc độ phát triển khác nhau của từng trẻ.
Chương trình được thiết kế để giúp giáo viên hỗ trợ trẻ ở đúng giai đoạn phát triển hiện tại. Bên cạnh đó, chương trình đồng thời mở rộng tư duy và khả năng lập luận để trẻ tiến đến những cấp độ cao hơn.
Các chỉ số phát triển của HighScope cung cấp cơ sở để đo lường sự tiến bộ của quá trình học chủ động. Chúng giúp giáo viên hiểu và diễn giải hành vi, lời nói của trẻ theo một lộ trình phát triển, cung cấp các công cụ cần thiết để tạo ra môi trường khuyến khích trẻ thể hiện và phát triển các hành vi tích cực đó.
Bằng cách sử dụng nội dung của chương trình HighScope, giáo viên củng cố việc “học thông qua chơi” và hỗ trợ từng cá nhân thông qua quan sát, tương tác bằng lời và hành động.
5. Phương pháp giảng dạy theo phương pháp HighScope
Trong môi trường mầm non HighScope, giáo viên khơi dậy hứng thú học tập của trẻ bằng cách tạo ra một không gian mở, khuyến khích trẻ khám phá, tương tác với vật liệu học tập, người lớn và bạn bè.
Trọng tâm là hỗ trợ trẻ ra quyết định, hình thành kỹ năng học thuật, phát triển cảm xúc xã hội và trở thành một phần của cộng đồng lớp học.
6. Mô hình học tập chủ động của HighScope
Mô hình này bao gồm những nội dung sau:
6.1. Tương tác giữa người lớn và trẻ
Giáo viên đóng vai trò người đồng hành cùng trẻ tham gia, trao đổi bằng cả lời nói và hành động để thúc đẩy việc học.
Các hoạt động chính bao gồm:
- Chia sẻ quyền kiểm soát với trẻ
- Giao tiếp như một người bạn đồng hành
- Hỗ trợ, gợi mở trong trò chơi của trẻ
- Khuyến khích thay vì khen thưởng đơn thuần
- Giúp trẻ giải quyết vấn đề theo hướng hợp tác
6.2. Môi trường học tập
Giáo viên bố trí lớp học khoa học, có trật tự với đa dạng vật liệu mở, phản ánh nền văn hóa, ngôn ngữ và môi trường sống của trẻ. Không gian được phân khu rõ ràng, có nhãn và hình ảnh hướng dẫn, giúp trẻ tự lập và chủ động trong các hoạt động.
6.3. Lịch trình hằng ngày
Một khung thời gian nhất quán giúp trẻ trải nghiệm cân bằng giữa học tập và vui chơi, bao gồm:
- Chơi cá nhân và chơi nhóm
- Hoạt động nhóm nhỏ và nhóm lớn
- Giúp đỡ dọn dẹp, giao tiếp trong bữa ăn
- Phát triển kỹ năng tự phục vụ
- Luyện tập vận động tinh và thô
Phần quan trọng nhất của lịch trình là chuỗi hoạt động Lên kế hoạch – Thực hiện – Ôn lại (Plan – Do – Review), trong đó trẻ cần thực hiện những hoạt động như sau:
- Lên kế hoạch cho những gì mình sẽ làm
- Thực hiện ý tưởng đó
- Chia sẻ và phản hồi lại cùng giáo viên và bạn bè
6.4. Đánh giá
Đánh giá liên tục là một phần quan trọng trong chương trình HighScope. Giáo viên ghi nhận các quan sát khách quan về hành vi, lời nói và tương tác của trẻ trong quá trình chơi tự nhiên. Từ đó, giáo viên đánh giá tiến bộ của từng trẻ và lên kế hoạch cho các hoạt động học tập phù hợp, có ý nghĩa.
7. Một số câu hỏi liên quan đến phương pháp HighScope
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp khác liên quan đến phương pháp Highscope:
7.1. Không gian học tập theo phương pháp HighScope được bố trí như thế nào?
Không gian học tập theo phương pháp HighScope được thiết kế nhằm khơi gợi sự tò mò, giúp trẻ chủ động khám phá và học tập thông qua trải nghiệm thực tế. Lớp học thường được bố trí sinh động, nhiều màu sắc và thân thiện với trẻ nhỏ.
Mỗi khu vực trong lớp đều có chức năng riêng như góc xây dựng, góc nghệ thuật, góc sách, góc khoa học… giúp trẻ được lựa chọn hoạt động theo sở thích. Đồ dùng, học cụ được sắp xếp vừa tầm với của trẻ, để trẻ có thể tự lấy, tự sử dụng và tự cất gọn sau khi hoàn thành hoạt động.
Ngoài ra, không gian học tập HighScope còn có sự linh hoạt cao, cho phép trẻ mang vật liệu từ khu vực này sang khu vực khác để mở rộng trò chơi, kích thích khả năng sáng tạo.
Song song đó, trường hoặc lớp áp dụng HighScope luôn chú trọng bố trí khu vui chơi ngoài trời, giúp trẻ rèn luyện thể chất, giao tiếp và khám phá thế giới tự nhiên.
7.2. Phương pháp HighScope phù hợp với độ tuổi nào?
HighScope là phương pháp giáo dục sớm được thiết kế đặc biệt cho trẻ nhỏ dưới 6 tuổi, trong đó hiệu quả rõ rệt nhất là với trẻ dưới 3 tuổi.
Ở độ tuổi này, trẻ có bản năng tò mò, thích khám phá thế giới xung quanh và học hỏi qua trải nghiệm. Phương pháp HighScope giúp trẻ học cách học, nghĩa là thay vì thụ động tiếp nhận, trẻ được khuyến khích chủ động lựa chọn, thực hành, thử sai và tự rút kinh nghiệm.
7.3. Nguồn gốc của phương pháp giáo dục HighScope là gì?
Phương pháp HighScope được hình thành vào những năm 1960 tại Hoa Kỳ bởi David Weikart và các cộng sự thuộc Dự án Perry Preschool. Mục tiêu ban đầu của họ là tìm ra mô hình giáo dục hiệu quả giúp trẻ em, đặc biệt là trẻ có hoàn cảnh khó khăn, được phát triển toàn diện hơn trong giai đoạn đầu đời.
Triết lý của HighScope dựa trên học thuyết phát triển nhận thức của Jean Piaget và triết lý giáo dục tiến bộ của John Dewey. Hai nhà tư tưởng này đều nhấn mạnh rằng trẻ em học tốt nhất thông qua việc chủ động trải nghiệm, khám phá và tương tác với môi trường xung quanh.
Trải qua hơn 50 năm nghiên cứu và ứng dụng, HighScope ngày nay đã trở thành một phương pháp giáo dục mầm non được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới.
8. Lưu ý khi áp dụng phương pháp HighScope trong giáo dục sớm
Mặc dù phương pháp HighScope mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển toàn diện của trẻ nhưng việc áp dụng hiệu quả trong thực tế đòi hỏi các cơ sở giáo dục cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu đúng về triết lý cốt lõi của mô hình này.
- Giáo viên đóng vai trò trung tâm trong việc định hướng và hỗ trợ trẻ chứ không phải là người truyền đạt kiến thức một chiều. Do đó, đội ngũ giáo viên cần được đào tạo bài bản về quan sát, ghi chép và đánh giá tiến trình học tập của trẻ.
- Môi trường học tập cần được thiết kế mở, linh hoạt và an toàn, giúp trẻ dễ dàng tiếp cận, lựa chọn và sử dụng học liệu theo nhu cầu.
- Cha mẹ cần hiểu rõ triết lý của HighScope để có thể đồng hành cùng con, khuyến khích trẻ tự lập, tự tin và biết đưa ra quyết định trong những tình huống hàng ngày.
- Việc áp dụng HighScope không nên coi là công thức sẵn có mà cần được điều chỉnh linh hoạt tùy theo văn hóa, điều kiện và đặc điểm của từng nhóm trẻ.
Phương pháp HighScope mang đến một hướng tiếp cận hiện đại, khoa học và nhân văn trong giáo dục mầm non. HighScope giúp trẻ phát triển toàn diện cả về trí tuệ, cảm xúc lẫn kỹ năng xã hội. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, nhà trường và giáo viên cần hiểu rõ triết lý cốt lõi, được đào tạo chuyên sâu và phối hợp chặt chẽ với gia đình trong quá trình nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp về phương pháp học này hoặc các vấn đề học tập của con, hãy liên hệ với Casa để được giải đáp trực tiếp và nhanh nhất!
Thông tin liên hệ với Casa dei Bambini:
- Địa chỉ:
- Cơ sở hệ Quốc tế Chùa Láng: Tầng 1+2 Sảnh A1 toà Hongkong Tower, số 185 Huỳnh Thúc kháng, Phường Láng, Hà Nội.
- Cơ sở hệ Quốc tế Mỹ Đình: Tầng 3, FLC Complex, 36 Phạm Hùng, phường Từ Liêm, Hà Nội.
- Cơ sở hệ Song ngữ Kim Mã: 23, ngõ 294 Kim Mã, phường Ngọc Hà, Hà Nội.
- Hotline: 0989.059.838
- Email: tuyensinh@casadeibambini.edu.vn
- Website: https://casadeibambini.edu.vn/
